उत्तर प्रदेश: समाजवादी पक्षाचे नेते आणि उत्तर प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री मुलायम सिंह यांचे निधन झाले आहे. सोमवारी सकाळी मेदांता रुग्णालयात उपचारादरम्यान त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. गेल्या काही दिवसांपासून आजारी होते. त्यांचे वय ८२ होते. मुलायम सिंह यादव हे एक भारतीय राजकारणी व समाजवादी पक्षाचे संस्थापक व अध्यक्ष होते. ते आजवर तीन वेळा उत्तर प्रदेश राज्याचे मुख्यमंत्री व १९९६ ते १९९८ दरम्यान केंद्र सरकारमध्ये संरक्षणमंत्री राहिले आहेत.
मुलायम सिंह यादव यांचा जन्म 22 नोव्हेंबर 1939 रोजी इटावा जिल्ह्यातील सैफई गावात मूर्ति देवी आणि साखर सिंह यादव या शेतकरी कुटुंबात झाला. मुलायम सिंह यादव हे रतन सिंह यादव यांच्यापेक्षा लहान आहेत आणि त्यांच्या पाच भावंडांपैकी अभयराम सिंह यादव, शिवपाल सिंह यादव, राजपाल सिंह आणि कमला देवी यांच्यापेक्षा मोठे आहेत.त्यांनी तीनदा राज्याची धुरा सांभाळली. ते देशाचे संरक्षण मंत्रीही झाले. मात्र, ते पंतप्रधानपदापासून वंचित राहिले. असे दोनदा झाले. एकदा 1996 मध्ये तर दुसऱ्यांदा अशी संधी 1999 मध्ये निर्माण झाली. 'लिटल नेपोलियन'ने ही गोष्ट लक्षातही ठेवली नाही. मला पंतप्रधान व्हायचे आहे, असे त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले. पण, लालू प्रसाद यादव, शरद यादव, चंद्राबाबू नायडू आणि व्हीपी सिंह पंतप्रधान होऊ शकले नाहीत. चरणसिंग मुलायम यांना छोटा नेपोलियन म्हणत. राजकारणात सगळ्यांना धोबी बनवणाऱ्या नेताजींची कहाणी एक-दोन प्रसंगात चुकली, त्यांची कहाणीही रंजक आहे.
राजकीय जीवन
मुलायम सिंह हे उत्तर भारतातील मोठे समाजवादी आणि शेतकरी नेते आहेत. एका साध्या शेतकरी कुटुंबात जन्मलेल्या मुलायम सिंह यांनी उत्तर प्रदेशात आमदार म्हणून राजकीय कारकिर्दीची सुरुवात केली. अल्पावधीतच संपूर्ण उत्तर प्रदेशात मुलायमसिंहांचा प्रभाव दिसून आला. मुलायम सिंह यांनी उत्तर प्रदेशातील इतर मागासवर्गीय समाजाचा सामाजिक स्तर उंचावण्यासाठी महत्त्वाचे काम केले.
सामाजिक जाणिवेमुळे उत्तर प्रदेशच्या राजकारणात ओबीसींना महत्त्वाचे स्थान आहे. समाजवादी नेते रामसेवक हे यादव यांचे प्रमुख शिष्य (शिष्य) होते आणि त्यांच्या आशीर्वादाने मुलायम सिंह 1967 मध्ये पहिल्यांदा विधानसभेचे सदस्य म्हणून निवडून आले आणि मंत्री झाले. 1992 मध्ये त्यांनी समाजवादी पक्षाची स्थापना केली. 5 डिसेंबर 1989 ते 24 जानेवारी 1991, 5 डिसेंबर 1993 ते 3 जून 1996 आणि 29 ऑगस्ट 2003 ते 11 मे 2007 या तीन वेळा ते उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री होते.
याशिवाय ते केंद्र सरकारमध्ये संरक्षण मंत्रीही राहिले आहेत. मुलायम सिंह हे उत्तर प्रदेशातील यादव समाजाचे सर्वात मोठे नेते म्हणून ओळखले जातात. मुलायम सिंह यांनी उत्तर प्रदेशमध्ये सामाजिक सलोखा राखण्यात मोठे योगदान दिले. मुलायम सिंह यांची एक धर्मनिरपेक्ष नेता अशी ओळख आहे. त्यांचा पक्ष समाजवादी पक्ष हा उत्तर प्रदेशातील सर्वात मोठा पक्ष मानला जातो. उत्तर प्रदेशच्या राजकीय जगतात मुलायमसिंह यादव यांना प्रेमाने नेताजी म्हटले जाते.
2012 मध्ये उत्तर प्रदेश विधानसभेच्या निवडणुकीत समाजवादी पक्षाला पूर्ण बहुमत मिळाले. उत्तर प्रदेशात सपा स्वबळावर सरकार स्थापन करण्याची ही पहिलीच वेळ होती. नेताजींचे पुत्र आणि सपाचे प्रदेशाध्यक्ष अखिलेश यादव यांनी बसपा सरकारविरोधात भ्रष्टाचाराचा मुद्दा जोरात मांडला आणि राज्याच्या विकासाचा अजेंडा समोर ठेवला. अखिलेश यादव यांच्या विकासाच्या आश्‍वासनांनी प्रभावित होऊन त्यांना संपूर्ण राज्यात व्यापक जनसमर्थन मिळाला. निवडणुकीनंतर जेव्हा नेतृत्वाचा प्रश्न निर्माण झाला तेव्हा वरिष्ठ सहकाऱ्यांशी चर्चा करून नेताजींनी अखिलेश यादव यांना उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री केले. अखिलेश यादव हे मुलायम सिंह यांचे पुत्र आहेत. अखिलेश यादव यांनी नेताजींनी दाखवलेल्या मार्गावर चालत उत्तर प्रदेशला विकासाच्या मार्गावर नेले.